Exhibition / Flaka Haliti / “Here – or rather there, is over there” / National Art Gallery / September 7th – November 9th, 2018 / Tirana
Flaka Haliti presents her exhibition from 7th of September until 9th of November 2018 at the National Arts Gallery in Tirana. The name itself “Here – or rather there, is over there” brings to mind the issue of borders, not just geographic ones. At the opening of the exhibition, NAG Director Erzen Shkololli expressed his delight about the possibility of increased artistic cooperation between Albania and Kosovo. The exhibition takes upon itself to reach out to new ideas and spaces through multiple explorations. The one thing Flaka Haliti remains faithful to through out the jurney of this exhibition is the opposition of boundaries.
We can easily think that the “biggest obstacles” are in fact not such at all, on the contrary. Seeking for another path is the way forward therefore stoppage doesn’t need to be the only consequesnce for obstruction. According to the curatorial text, based on earlier events in Kosovo, Haliti uses international aesthetics of protective walls to turn these mute blocks into animated objects that advocate new ways of moving through an unstructured space.
The artist, Haliti, requires different ways to connect with the spectator or reader of her work. At the entrance, a curtain, almost translucent, which physically blocks the entry but also allows looking through, constitutes the first work at the exhibition titled “Rri varur kot #2”. Due to its silky composition (three) colors and its placement (somewhere central ), the curtain fluctuates between futility and obstruction, despite this it requires attention with persistence as well.
The marking of a certain array (flag) apears singly (individualized) in Haliti’s exhibition: 25 white flags in different forms, in which irregular lines resemble human or animal silhouettes, are included in the work titled “E shqetësume prej fantazmës pa u brengosë” (“Concerned by the Ghost Without Being Bothered”). Even this work is noticable for its transparency and brittleness in spite of the concrete foundation, which promises the stability of every flag. All this creates the impression of an organic coexistence of extreme features
The sense of obstruction, disencumber, and astonishment too, is created as the visitor is faced with the work titled “Pa Titull” (“Untitled”); the four-piece plastered wood leaves the impression of concrete, when it is far from it. Their strength and immobility, in fact, are merely optical illusions.
“I see a face. Do you see a face?” resembles a wordplay. As you see the whole ten works (digital pictures lined above them), they resemble childish fantasy games where natural phenomena are enlivened and breathe. In this work, clouds are outlined with portraits that carry a variety of expressiveness: characters and feelings.
Considerable spaces are occupied by other installations on display such as the green robot or series about Joe:
The robot created from the remains of an abandoned camp, used earlier by KFOR soldiers during the NATO peacekeeping mission in Kosovo, delivers the next work titled “Urgjenca e vet humbi në kthim mbrapa (duke mbetur gjithmonë me vonesë)” Its Urgency Got Lost in Reverse (While Being in Constant Delaly)”. This is a multilayered installation; an incarnation of something between an angel of history and an artificial intelligence messenger from the future.
A whole set of anthropomorphic compositions under the title “A je ti, Joe” – “Is It You, Joe”?, combines two completely different substances in their composition: marble and sponge. It remains unclear who Joe is and yet he is somebody’s portrait (in sponge), who surprisingly holds tight onto an almost impossible surface (marble). The curatorial text itself connects the sponge to the absorption of many experiences whereas the marble is seen as symbol of art history.
The exhibition in Tirana was curated by Leonie Radine.
* Flaka Haliti was born in 1982 in Prishtina (Kosovo) and lives in Munich (Germany). After studying at the Städelschule in Frankfurt, Main, Germany, her work explored what is in between and goes beyond the simple notions of belonging and identity. Her works have been featured in many renowned international biennial institutions.
* Leonie Radine studied art history in Marburg and Berlin. She worked on several exhibitions at KW Institute for Contemporary Art in Berlin, including Absalon, Cyprien Gaillard, Seeing is believing, You Killed Me First, Wael Shawky, and One on One. She is currently working as assistant curator at Museum Ludwig.
***
Ekspozita / Flaka Haliti / “Këtu – apo atje, është më atje” / Galeria Kombëtare e Arteve / 7 shtator – 9 nëntor 2018 / Tiranë
Flaka Haliti sjell në hapësirën kohore 7 shtator – 9 nëntor 2018 ekspozitën personale në Galerinë Kombëtare të Arteve në Tiranë. Vetë emërtesa “Këtu – apo atje, është më atje” risjell në vëmendje paraprakisht çështjen e kufijve, jo vetëm gjeografikë. Lidhur po me këtë, drejtori i GKA-së Erzen Shkololli shpreh në hapje të ekspozitës kënaqësinë lidhur me mundësinë në rritje të ndërveprimit artistik mes Shqipërisë dhe Kosovës. Ekspozita merr përsipër të përhapet në ide dhe hapësira përmes eksplorimeve të shumta. Ajo së cilës i ngelet besnike artistja Flaka Haliti gjatë këtij rrugëtimi ekspozues është kundërshtimi i kufijve.
Lehtësisht mund të mendojmë se “pengesat e mëdha”, në të vërtetë, nuk janë aspak të tilla, përkundrazi. Pengimi nuk ka pse të ketë rrjedhojë të vetme ndalesën, porse kërkimin e një shtegu tjetër. Sipas tekstit kuratorial, bazuar në ngjarjet e zhvilluara më herët në Kosovë, Haliti përdor estetikën ndërkombëtare të mureve mbrojtëse, për t’i shndërruar këto blloqe memece në objekte të animuara që këshillojnë mënyra të reja të lëvizjes nëpër një hapësirë të pastrukturuar.
Artistja Haliti kërkon rrugë të ndryshme për t’u lidhur me shikuesin apo lexuesin e veprës së saj. Në hyrje, një perde, gati e tejdukshme, e cila pengon fizikisht hyrjen e po ashtu lë diçka të duket dhe lejon shtigje kalimi, përbën veprën e parë në ekspozitë, “Rri varur kot #2”. Për shkak të përbërjes (mëndafsh), (tri) ngjyrave dhe vendosjes (diku në mes), perdja luhatet mes kotësisë dhe pengimit; përkundër kësaj, ajo kërkon vëmendje me këmbëngulje po ashtu.
Shenjëzimi i një bashkësie të caktuar (flamuri) vjen në ekspozitën e Halitit krejt i përveçuar (individualizuar): 25 flamuj të bardhë në forma të ndryshme, në të cilët përvijëzime të çrregullta jo vështirësisht mund të na përngjajnë me silueta njerëzore apo shtazore, përfshihen në veprën me titull: “E shqetësume prej fantazmës pa u brengosë”. Edhe këtë vepër e përveçon tejdukshmëria dhe brishtësia përkundër bazamentit të betontë, i cili premton qëndrueshmërinë e çdo flamuri. E gjithë kjo krijon përshtypjen e bashkëjetesës organike të tipareve të skajshme.
Ndjesia e pengimit dhe shpengimit, për rrjedhojë edhe e befasisë, krijohet teksa vizitori përballet me veprën “Pa titull”; tërësia prej katër pjesësh druri të suvatuara e së cilës lë përshtypjen e betonit, kur nuk është aspak ashtu. Forca dhe palëvizshmëria e tyre, në të vërtetë, janë thjesht iluzion optik.
“Unë shoh një fytyrë. A sheh ti një fytyrë?”, përngjet si lojë fjalësh. Teksa sheh dhjetë punimet (fotografi dixhitale të vijëzuara përmbi), ato përngjasojnë me lojërat fëminore plot fantazi ku dukuritë natyrore shpirtëzohen dhe marrin frymëmarrje njerëzore. Në këtë vepër, retë janë përvijëzuar përsipër me portrete të cilat mbartin larmi shprehshmërie: karakteresh dhe ndjesish.
Hapësira të konsiderueshme zënë të tjera instalacione në ekspozitë si roboti i gjelbër apo seria rreth Joe-së:
Roboti është krijuar nga mbetjet e një kampi të braktisur, përdorur më herët prej ushtarëve të KFOR-it gjatë misionit paqeruajtës të NATO-s në Kosovë dhe emërtohet “Urgjenca e vet humbi në kthim mbrapa (duke mbetur gjithmonë me vonesë)”. Ai është një instalacion shumështresor; paraqitet si mishërim i diçkaje mes një engjëlli të historisë dhe një lajmëtari me inteligjencë artificiale nga e ardhmja.
Tërësia e kompozimeve antropomorfike nën titullin “A je ti, Joe”, ndërthur dy lëndë krejt të ndryshme në përbërje: mermerin dhe sfungjerin. Ngelet e paqartë kush është Joe e megjithatë ai është portreti i dikujt (i sfungjertë), i cili çuditërisht mbahet fort në një sipërfaqe gati të pamundur (të mermertë). Vetë teksti kuratorial sfungjerin e lidh me përthithjen e sa më shumë përvojave, kurse mermerin e sheh si simbolikë të historisë së artit.
Ekspozita në Tiranë është kuruar nga Leonie Radine.
* Flaka Haliti ka lindur në vitin 1982 në Prishtinë (Kosovë) dhe jeton në Mynih (Gjermani). Pas studimeve të saj në Städelschule në Frankfurt në Main (Gjermani), puna e saj ka eksploruar atë që është ndërmjet dhe që shkon përtej nocioneve të thjeshta të cilat u mvishen përkatësisë dhe identitetit. Punët e saj janë paraqitur në shumë institucione e bienale të njohura ndërkombëtare.
* Leonie Radine ka studiuar histori arti në Marburg dhe Berlin. Ajo ka punuar në disa ekspozita në Institutin KW për Artin Bashkëkohor në Berlin, duke përfshirë “Absalon”, “Cyprien Gaillard”, “Seeing is believing”, “You Killed Me First”, “Wael Shawky” dhe “One on One”. Aktualisht është duke punuar si asistente kuratore në muzeun “Ludwig”.
