Public Art / AIDSSH, Harabel, MEMO / “N’dritë” (In the Light) / Memorial Museum internment camp no. 6, Tepelena / August 23rd, 2018
The European Day of Remembrance for Victims of Totalitarian Regimes, August 23rd, 2018 brings to the memorial museum (internment camp no. 6) in Tepelena, a whole set of commemorative activities of a scientific, exhibitor, and ceremonial character.
The executives of this activity: The Authority for Information on Former State Security Documents, institutions and active civic associations, with the support of UNDP in Albania, the Government of Italy and the United States Embassy organize “Museum Day / Memorial, Tepelena”.
Part of this remembrance day is the “N’dritë” (In the light) project, a collaboration between AIDSSH, Harabel and MEMO, it was curated by Harabel and includes the following projects:
“Sikur Mama” (Like Mama), conducted by MEMO, accompanies the guests with a truck (for 2 kilometers) to the entrance of the camp where a song is sang by Mariza Ikonomi, a song inspired by the testimony of a survivor, Klora Merlika;
“Shtrati-dhomë” (Bed-room), facilitated by MEMO, recalls the wooden structure resembling the one where an entire family lived and slept with in the camp. (Based on evidence);
“I përkasim njëri-tjetrit” (We belong to each other), also by MEMO, is an initiative of a group of independent intellectuals and artists, which takes shape in “N’dritë” (In the light) through a video of socio-artistic character, which recounts in first person narrative survivor stories in Tepelena by representatives of different ages, strata and professions.
“Edhe muret kane veshë” (Even walls have ears) by Alketa Xhafa Mripa, is the multi-dimensional program that summarizes the testimonies of Tepelena survivors in the AIDSSH verbal testimony archive, which was reflected in the very same place it started, the walls of the Tepelena camp. The full project is the result of cooperation between the Authority and partners with artist Alketa Xhafa Mripa and Kristale Ivezaj Rama, who worked on creating an interactive platform for “Even walls have ears”, by gathering evidence of convicted survivors during the communist period and evidence of the support that the citizens of Tepelena have shown to the former victims.
“6-year-olds whose dwelling was a coop” and “11-year-olds who could not play because they had to work” forced by ” the system hyenas who were never satisfied”… These are just particles of the bitter testimonies of the survivors for whom life was a “forbidden apple”…
Still, even in those conditions, there have been moments of joy as a means of protection against the suffering. For this reason, at the end of the day and at the end of the activities, music groups “3 Musketierët” and “Asgjë Sikur Dielli” spread the severity of memories in time, bringing light and hope against darkness and pain as a form of superiority of life over death and any other life killing ways.
***
Art Publik / AIDSSH, Harabel, MEMO / “N’dritë” / Muze Memorial – ish-kampi i internimit nr. 6/ Tepelenë / 23 gusht 2018
23 gushti 2018 sjell në Muze Memorial – ish-kampi i internimit nr. 6, në Tepelenë në Ditën Europiane të Përkujtimit të Viktimave të Sistemeve Totalitare, një tërësi veprimtarish përkujtuese me karakter shkencor, ekspozues, ceremonial (nderimi) dhe artistik.
Realizuesit e kësaj veprimtarie: Autoriteti për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit, të mbijetuar, institucione dhe shoqëri qytetare vepruese, me mbështetjen e PNUD-it në Shqipëri, qeverisë së Italisë dhe ambasadës së Shteteve të Bashkuara të Amerikës organizojnë “Dita-Muze / Memorial, Tepelenë”.
Pjesë e kësaj dite përkujtimore është projekti “N’dritë”, një bashkëpunim midis AIDSSH-së, Harabel-it dhe MEMO-s, i cili u kurua nga Harabel dhe përfshin këto projekte:
“Sikur Mama”, realizuar nga MEMO, shoqëron të ftuarit (për 2 kilometra) me kamion deri në hyrje të kampit edhe me një këngë të kënduar nga Mariza Ikonomi, këngë e frymëzuar nga dëshmia e Klora Merlikës, e mbijetuar;
“Shtrati-dhomë”, mundësuar po nga MEMO, risjell strukturën e drunjtë të përngjashme me atë në të cilën jetonte dhe flinte një familje e tërë në kamp. (Bazuar në dëshmi);
“I përkasim njëri-tjetrit”, sërish nga MEMO, është nismë e një grupi intelektualësh dhe artistësh të pavarur, që merr formë “N’dritë” përmes një videoje me karakter socio-artistik, e cila rrëfen në vetën e parë histori të të mbijetuarve në Tepelenë nga përfaqësues të moshave, shtresave e profesioneve të ndryshme.
“Edhe muret kanë veshë” nga Alketa Xhafa Mripa është programi shumëpërmasor që përmbledh dëshmitë e të mbijetuarve të Tepelenës në arkivin e dëshmive gojore të AIDSSH-së, i cili u pasqyrua në vendin që e lindi, në muret e kampit të Tepelenës. Projekti i plotë është fryt bashkëpunimi midis Autoritetit dhe partnerëve me artisten Alketa Xhafa Mripa dhe Kristale Ivezaj Ramën, me të cilën është punuar për krijimin e platformës ndërvepruese “Edhe muret kanë veshë”, duke mbledhur dëshmi të të mbijetuarve të dënuar gjatë periudhës komuniste dhe dëshmi të mbështetjes që qytetarët e Tepelenës kanë treguar ndaj ish-viktimave.
“6-vjeçarë që vendbanim patën birucën” dhe “11-vjeçarë që nuk mund të luanin, sepse duhej të punonin” detyruar nga “hiena të sistemit që nuk ngopeshin kurrë”… Këto s’janë veçse grimca të dëshmive të hidhura të të mbijetuarve për të cilët jeta ishte “mollë e ndaluar”…
Prapëseprapë, edhe në ato kushte çastet e gëzimit si mjet mbrojtës ndaj vuajtjes, nuk kanë munguar. Shi për këtë arsye, në përmbyllje të ditës dhe veprimtarive, tingujt e muzikës së grupeve “Tre Musketierët” dhe “Asgjë Sikur Dielli” shpërhapin rëndesën e kujtesës në kohë, duke sjellë dritë dhe shpresë përkundër errësirës dhe dhimbjes, si një formë epërsie të jetës ndaj vdekjes dhe çdo forme vrasëse ndaj saj.
