Exhibition / Olson Lamaj / “The Cat above and the Mouse below” / Bazament Art Space / September 10th – October 15th, 2019 / Tirana
From September 10th to October 15th, Bazament Art Space opens its doors to Olson Lamaj’s personal exhibition “The Cat above and the Mouse below” curated by Markus Waitschacher. The variety of bridges between the visitor and the exhibition includes: voice recording, sketches, cartoon, installation and video, each of which enjoys its own independence as it logically relates to the exhibition as a whole.
The first chamber takes us to a noisy multilingual setting, through listening, where classical concert ticket sellers, dressed as Wolfgang Amadeus Moxart, often Albanian immigrants, try to attract tourists. During Lamaj’s stay in Vienna, one of these salesmen does confess that he became acquainted with Mozart thanks to the cartoon “Tom and Jerry”. Ironically, the sounds used in childhood films at the country of origin are transformed into the holding pillar in the host country.
Throughout the gallery, the three pencil sketches along with the video exemplify the presence of two opposing forces, one of which enjoys size supremacy while the other is forever at peril. However, beyond the advantages of the “predator” at the end of the cartoon, it is the mouse that “steals” centre-stage and the viewer’s applause at the same time. All of this opposing clash grows in symbolic proportions at the central part of the gallery; where the works that embody the political and social events in pre-post-socialist Albania, invite you to dive in time and scrutinize them as a way to understand the essence of the way this society operates, as well as to recognize the consequences of the severe clashes between its layers.
The installation of two hanging rings of light, is a reminder of a gymnastic sporting premises and indeed, the work in question originates from there: an old photograph depicting an athlete training in the sports arena in Shkodra, a place transformed into a sports arena after the dissolution of the religious institution that was initially there, of a building that used to be a church. Capturing one of the moments during the swing exercise, in a cult setting as a backdrop, where bodily balance is strongly sought, proves nothing but the loss of logical balance of an entire society.
It is precisely this installation that enables the connection with the centre piece of the exhibition, the video which presents, intertwines from time to time, plan after plan, the same setting, the church-sports arena itself. The video content represents a sporting match, its preparatory moments and under close observation shows the premises where the match unfolds, by placing next to one anther the similar plans (views) between the church ceiling and the exercise floor.
Overall this exhibition was driven from cultural and sports venues, various human-education environments (including the spiritual setting, the church). In essence, the exhibition carries the cognitive action in time and space; it recalls the political stance (prohibition of religious belief); social submission and adjustment up to an identity disorientation; the consequence of this disorientation, social reaction (migration and emigration).
* Olson Lamaj (born 1985) is an Albanian artist living and working in Tirana. His work investigates social and political issues related both to contemporary life in Albania and to more universal and timeless systems of meaning extending beyond immediate conditions. As one of the co-founders of MIZA Gallery in Tirana, Lamaj’s own experience as an artist has been related to the establishment of artistic spaces and institutions in Tirana. Lamaj’s projects emphasize the semiotic oversaturation – and the mysterious, almost mystical qualities – of objects and images related to political ideologies of various kinds. His artworks function as a collective mythography of the present, laying the groundwork for the projection and creation of new myths.
***
Ekspozitë / Olson Lamaj / “Macja sipër dhe Miu poshtë” / Bazament Art Space / 10 shtator – 15 tetor 2019 / Tiranë
Bazament Art Space hap më 10 shtator deri më 15 tetor ekspozitën vetjake “Macja sipër dhe Miu poshtë” të artistit Olson Lamaj, kuruar nga Markus Waitschacher. Larmia e urave lidhëse midis vizitorit dhe ekspozitës përfshin: regjistrimin zanor, skicat, filmin vizatimor, instalacionin dhe videon, ku çdonjëra prej tyre gëzon pavarësinë e vet teksa ndërlidhet logjikisht me të tërën.
Kthina e parë paraqitëse na çon përmes dëgjimit në mjedisin e zhurmshëm shumëgjuhësh, ku shitësit e biletave të koncerteve të muzikës klasike, të veshur si Wolfgang Amadeus Moxarti, shpesh emigrantë shqiptarë, përpiqen të tërheqin turistët. Njëri prej këtyre shitësve i dëshmon artistit Lamaj, përgjatë qëndrimit të këtij të fundit në Vjenë, se është njohur me Moxartin falë vizatimorit “Tomi dhe Xherri”. Ironikisht, tingujt e përdorur në filmat e dëshiruar përgjatë fëmijërisë, në vendin e prejardhjes, shndërrohen në shtyllën mbajtëse në vendin pritës.
Përgjatë galerisë, tri skicat me laps së bashku me videon shembëllejnë praninë e dy forcave kundërshtare, ndër të cilat njëra prej tyre gëzon epërsi përmasore, ndërkohë që pala tjetër është përherë në rrezik. Sidoqoftë, përtej përparësive të “grabitqarit”, në fund të filmit vizatimor, është miu ai që “rrëmben” dritat e skenës dhe duartrokitjet e sallës njëkohësisht. E gjithë kjo përplasje kundërshtuese rritet në përmasa simbolike në pjesën qendrore të galerisë; aty ku ftojnë për shqyrtim dhe zhytje në kohë punimet të cilat ngërthejnë ngjarjet politiko-shoqërore në Shqipërinë e para-passocializmit, si një shteg për të kuptuar thelbin e mënyrës së veprimit të kësaj shoqërie, po ashtu për të njohur pasojat e përplasjeve të ashpra midis shtresave të saj.
Instalacioni, dy unaza drite të varura, ndërmend një mjedis sportiv gjimnastikor dhe, në të vërtetë, vepra në fjalë zë fill pikërisht prej këtej: nga një fotografi e vjetër, e cila paraqiste një sportiste që stërvitej në pallatin e sportit në Shkodër, pallat sporti i shndërruar në të tillë pas shpërbërjes së institucionit fetar të atjeshëm, të një ndërtese që dikur pati qenë kishë. Shkrepja, në një mjedis kulti si sfond rrethues, në një prej çasteve përgjatë ushtrimit lëkundës, teksa kërkohet fort drejtpeshimi trupor, nuk dëshmon veçse humbjen e drejtpeshimit logjik të mbarë një shoqërie.
Është pikërisht instalacioni ai që mundëson lidhjen me punën qendrore të ekspozitës, videon e cila paraqet, ndërthurur nga koha në kohë, plan pas plani, të njëjtin mjedis, pra, vetë kishën-pallat sporti. Përmbajtja videore paraqet një ndeshje sportive, çastet parapërgatitëse të saj po ashtu dhe nuk lë pa vëzhgim të imtësishëm mjedisin ku zhvillohet kjo ndeshje, duke pranëvënë planet (pamjet) përngjasuese midis tavanit kishtar dhe dyshemesë sportive.
Fund e krye, kjo ekspozitë e ka marrë nxitjen prej hapësirave kulturore dhe sportive, mjediseve të ndryshme të formimit të njeriut (përfshirë këtu atë të latimit shpirtëror, kishën). Në thelb, ekspozita mbart veprimin njohës në kohë dhe hapësirë; ajo rikujton qëndrimin politik (ndalimin e besimit fetar); nënshtrimin shoqëror dhe përshtatjen deri në çorodi identitare në vijim; pasojën e kësaj çorodie, kundërveprimin shoqëror (migrimin dhe emigrimin).
* Olson Lamaj (lindur më 1985) është artist shqiptar i cili jeton dhe punon në Tiranë. Puna e tij heton çështjet shoqërore dhe politike që lidhen me jetën bashkëkohore në Shqipëri dhe me një sërë sistemesh universale dhe të pakohshme të kuptimit që shtrihen përtej kushteve të menjëhershme. Si një nga bashkëthemeluesit e galerisë “Miza” në Tiranë, përvoja e tij ka qenë e lidhur me krijimin e hapësirave dhe institucioneve artistike në Tiranë. Projektet e artistit Lamaj theksojnë mbivlerësimin semiotik – dhe cilësitë misterioze, gati mistike – të objekteve dhe pamjeve që lidhen me ideologjitë politike të llojeve të ndryshme. Punimet e tij artistike mbarëveprojnë si një mitografi e përbashkët e së tashmes, duke hedhur bazat e parashikimit dhe krijimin e miteve të reja.
